در 31 خرداد 1369، زلزله رودبار شمال ایران را لرزاند و ردپایی از ویرانی و تلفات بر جای گذاشت که برای همیشه در خاطره ملت ماندگار شد. این رویداد فاجعه‌بار باقدرت 7.4 ریشتر منطقه دیدنی را تکان داد و هزاران قربانی گرفت، کل جوامع را از بین برد و آسیب‌پذیری ایران را در معرض خطرات لرزه‌ای قرارداد. زلزله رودبار یادآوری غم‌انگیز از اهمیت آمادگی و اقدامات پیشگیرانه برای کاهش اثرات مخرب چنین بلایای طبیعی است.
زمین‌لرزه رودبار در امتداد خط گسل شمال تبریز که از شمال ایران می‌گذرد منشأ گرفته است. این منطقه از نظر زمین‌شناسی پیچیده است و با همگرایی صفحات تکتونیکی عربی و اوراسیا مشخص می‌شود و آن را مستعد فعالیت‌های لرزه‌ای می‌کند. برخورد این صفحات در طول زمان استرس زیادی ایجاد می‌کند و در نهایت منجر به زلزله‌های قدرتمند می‌شود.
در آن روز شوم تابستانی، زلزله رودبار با قدرتی عظیم رخ داد. کانون این زمین‌لرزه در نزدیکی شهر رودبار در حدود 200 کیلومتری شمال غرب تهران، پایتخت بود. این زمین‌لرزه قدرت تخریب خود را در منطقه وسیعی منتشر کرد و چندین استان از جمله گیلان و زنجان را تحت‌تأثیر قرارداد. بزرگی آن، همراه با عمق کم مرکز آن، تأثیر را بر مناطق پرجمعیت تشدید کرد.
تلفات زلزله رودبار سرسام‌آور بود. گزارش‌های رسمی تخمین زده‌اند که بیش از 40000 نفر جان خود را ازدست‌داده‌اند، اگرچه برخی برآوردهای مستقل نشان می‌دهد که تعداد واقعی ممکن است به طور قابل‌توجهی بیشتر باشد. تمام روستاها با خاک یکسان شدند و مراکز شهری به ویرانه تبدیل شدند. فقدان انعطاف‌پذیری سازه در ساختمان‌ها این تراژدی را تشدید کرد و تلفات جانی را تشدید کرد و باعث آسیب‌های گسترده شد.
پس از زلزله رودبار، ایران با چالشی عظیم در ارائه امداد و کمک فوری به جوامع آسیب‌دیده مواجه شد. دولت عملیات نجات گسترده، بسیج منابع و هماهنگی تلاش‌ها برای جستجوی بازماندگان، ارائه کمک‌های پزشکی و تحویل تجهیزات ضروری را آغاز کرد. سازمان‌های کمک‌رسان بین‌المللی، از جمله کشورهای همسایه، حمایت خود را ارائه کردند و به تلاش‌های امدادی کمک کردند.
زمین‌لرزه رودبار به‌عنوان زنگ خطری برای ایران عملکرد و نیاز فوری به تقویت آمادگی و انعطاف‌پذیری ایران در برابر رویدادهای لرزه‌ای آتی را برجسته کرد. این فاجعه باعث ارزیابی مجدد قوانین ساختمانی و شیوه‌های ساخت‌وساز شد تا اطمینان حاصل شود که سازه‌ها می‌توانند در برابر زلزله‌های آینده مقاومت کنند. علاوه بر این، دولت تلاش‌هایی را برای آموزش مردم در مورد ایمنی در برابر زلزله و تقویت سیستم‌های هشدار اولیه برای به‌حداقل‌رساندن تلفات و خسارات انجام داده است.
علی‌رغم پیشرفت در آمادگی لرزه‌ای، ایران همچنان با چالش‌های مداوم در کاهش اثرات زلزله مواجه است. تراکم بالای جمعیت، شهرنشینی سریع و زیرساخت‌های پیر، موانع قابل‌توجهی در تضمین انعطاف‌پذیری کافی ایجاد می‌کند. علاوه بر این، عوامل اجتماعی – اقتصادی، محدودیت‌های سیاسی و منابع محدود، موانعی را برای اجرای اقدامات جامعی ایجاد می‌کنند که توانایی ایران را برای مقاومت در برابر زلزله‌های آینده تقویت می‌کند.
زلزله سال 1990 رودبار به‌عنوان یک فاجعه عمیق در حافظه جمعی ایران حک شده و آسیب‌پذیری کشور در برابر خطرات لرزه‌ای را نشان می‌دهد. درحالی‌که پیشرفت‌هایی در زمینه آمادگی لرزه‌ای حاصل شده است، این رویداد ویرانگر به‌عنوان یادآوری دائمی اهمیت اقدامات پیشگیرانه و تلاش‌های پایدار برای محافظت از جان انسان‌ها و زیرساخت‌ها است. ازآنجایی‌که ایران همچنان با خطرات لرزه‌ای خود دست‌وپنجه نرم می‌کند، سرمایه‌گذاری در تحقیقات، فناوری و تاب‌آوری جامعه برای محافظت از جمعیت آن در برابر زلزله‌های آینده بسیار مهم خواهد بود.
نقش بیمه حوادث در بلایای طبیعی
بیمه حوادث نقش بسزایی در حمایت مالی و حمایت از افراد آسیب‌دیده از زلزله دارد. درحالی‌که بیمه حوادث به طور معمول طیف وسیعی از حوادث را پوشش می‌دهد، از جمله حوادث ناشی از بلایای طبیعی مانند زلزله، درک اینکه چگونه این نوع بیمه می‌تواند به طور خاص به افراد در سناریوهای مرتبط با زلزله کمک کند، ضروری است. در اینجا به برخی از نکات کلیدی که نقش بیمه حوادث در زلزله را برجسته می‌کند اشاره می‌کنیم:
- پوشش جراحات و هزینه‌های پزشکی:
بیمه حوادث معمولاً برای صدمات ناشی از زلزله پوشش می‌دهد. در صورت وقوع حادثه ناشی از زلزله، بیمه‌شدگان ممکن است برای پوشش هزینه‌های پزشکی از جمله بستری، جراحی، دارو و توان‌بخشی کمک مالی دریافت کنند. این پوشش می‌تواند به‌ویژه مفید باشد، زیرا زلزله می‌تواند باعث آسیب‌های مختلف شود، از کبودی‌های جزئی گرفته تا شکستگی‌های شدید یا تروما. - مزایای معلولیت:
در صورت ناگواری که زلزله باعث ازکارافتادگی دائمی شود، بیمه حوادث ممکن است مزایای ناتوانی را ارائه دهد. این مزایا می‌تواند به افراد کمک کند تا با چالش‌های مالی مرتبط با ناتوانی طولانی‌مدت یا دائمی کنار بیایند و برای هزینه‌های زندگی روزانه، هزینه‌های توان‌بخشی و اصلاحات لازم در محیط زندگی‌شان حمایت مالی ارائه کنند. - ازدست‌دادن زندگی:
بیمه حوادث معمولاً شامل مزایای فوت است که به خانواده یا ذی‌نفعان بیمه‌شدگانی که در زلزله جان خود را از دست می‌دهند کمک مالی می‌کند. این مزیت می‌تواند به کاهش بار مالی ناشی از هزینه‌های تشییع‌جنازه و ایجاد ثبات مالی برای اعضای بازمانده خانواده کمک کند. - تخلیه و اسکان موقت:
در برخی موارد، بیمه حوادث ممکن است هزینه‌های مربوط به تخلیه اضطراری و اسکان موقت را نیز پوشش دهد. اگر افراد به دلیل آسیب زلزله نیاز به تخلیه خانه‌های خود داشته باشند، بیمه‌نامه آنها ممکن است حمایت مالی برای اقامت موقت، مانند هزینه‌های هتل یا هزینه‌های اجاره، تا زمانی که بتوانند با خیال راحت به محل سکونت خود بازگردند، ارائه دهد. - پشتیبانی تکمیلی:
بیمه حوادث ممکن است مزایای اضافی یا حمایت تکمیلی را برای بیمه‌شدگان آسیب‌دیده از زلزله ارائه دهد. این می‌تواند شامل پوشش مشاوره یا درمان روان‌شناختی برای کمک به افراد برای مقابله با تأثیرات عاطفی و روانی زلزله باشد. همچنین ممکن است برای هزینه‌های حمل‌ونقلی که در حین جابه‌جایی یا هنگام جستجوی درمان پزشکی پس از زلزله انجام می‌شود، کمک مالی کند. - تکمیل سایر بیمه‌ها:
بیمه حوادث می‌تواند مکمل سایر انواع پوشش‌های بیمه‌ای مانند بیمه صاحبان خانه یا مستأجر باشد. درحالی‌که این سیاست‌ها معمولاً خسارات اموال ناشی از زلزله را پوشش می‌دهند، بیمه حوادث می‌تواند پوشش اضافی برای صدمات شخصی و هزینه‌های مربوطه ارائه دهد. این بیمه‌نامه‌ها با هم یک شبکه ایمنی جامع را برای افراد آسیب‌دیده از زلزله ارائه می‌کنند که هم آسیب‌های مالی و هم صدمات شخصی را برطرف می‌کند.
توجه به این نکته ضروری است که پوشش‌ها و شرایط خاص ممکن است بسته به بیمه‌نامه و ارائه‌دهنده متفاوت باشد. بیمه‌گذاران باید بیمه‌نامه حوادث خود را به‌دقت بررسی کنند تا میزان پوشش حوادث مربوط به زلزله را درک کنند و برای هر گونه شفاف‌سازی یا جزئیات خاص مربوط به پوشش زلزله با ارائه‌دهنده بیمه خود مشورت کنند.
